Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach jest jedyną zawodową sceną dramatyczną w województwie świętokrzyskim, ale jego znaczenie wykracza także dalej, poza lokalność. Scena ma 145 lat i jest jedną z najstarszych w Polsce, nielicznych, które na przestrzeni dziejów nieprzerwanie mieściły się w tej samej siedzibie. Po trwającym w latach 2021-2024 remoncie gmach Teatru nie odbiega od światowych standardów. Przebudowa i rozbudowa obejmowała unowocześnienie budynków, dostosowanie go do potrzeb osób niepełnosprawnych, wdrożenie nowej technologii sceny, uruchomienie sceny kameralnej otwartej na dziedziniec oraz odtworzenie historycznych elementów zabytkowych, jak posągi czterech muz na elewacji frontowej.
Dziś Teatr Żeromskiego mocno zaznacza swoją obecność na kulturalnej mapie kraju, sięgając tak po klasykę, jak i po współczesne teksty wspierane przez nowe środki dramaturgicznej narracji. Jest platformą wymiany myśli utytułowanych twórców, laureatów prestiżowych nagród na festiwalach w Polsce i zagranicą – m.in. Marcina Libera, Uny Thorleifsdottir, Kuby Kowalskiego, Mateusza Pakuły, Mai Kleczewskiej, Remigiusza Brzyka, Moniki Strzępki i Pawła Demirskiego, Jolanty Janiczak i Wiktora Rubina, Radosława Rychcika, Mikołaja Grabowskiego, Krzysztofa Rekowskiego, Dana Jemmetta, Michała Siegoczyńskiego i wielu innych, oraz miejscem spotkania artystów z publicznością.
Repertuar
W repertuarze znajdują się spektakle doceniane na przeglądach i festiwalach. Rekordzistą, w tej mierze, okazał się pobudzający do refleksji spektakl Mateusza Pakuły "Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję" (koprodukcja z krakowską Łaźnią Nową), zdobywca Grand Prix na 16. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia w Krakowie, prezentowany na niemal wszystkich festiwalach teatralnych w kraju. Zauważony w Polsce był także uznawany za kontrowersyjny spektakl "Ale z naszymi umarłymi" Jacka Dehnela w adaptacji Michała Kmiecika w reżyserii Marcina Libera. W ostatnich latach w Teatrze powstały takie ważne przedstawienia, jak: "Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia" Ishbel Szatrawskiej w reżyserii Łukasza Kosa czy dedykowany osobom w spektrum autyzmu "Niko czyli prosta zwyczajna historia" Joanny Mueller w reżyserii Zofii Gustowskiej. Wyrazem artystycznych poszukiwań młodego twórcy był "Ludwig" Jana Jelińskiego. W Teatrze powstają także spektakle taneczne, np. "Expiria" Agnieszki Kryst w ramach projektu choreograficznego "Poszerzanie pola" (koprodukcja Nowego Teatru w Warszawie, Art Stations Foundation). Na Islandii w ramach współpracy z Narodowym Teatrem w Reykjaviku zaprezentowaliśmy "Wiosenną bujność traw" Michała Siegoczyńskiego oraz "Widnokrąg" Wiesława Myśliwskiego w reżyserii Michała Kotańskiego, rejestrowany wcześniej przez kamery TVP Kultura. Rozszerzenie tej kooperacji zaowocowało spektaklami "islandzkimi" - jubileuszowymi "Kilkoma opowieściami z Islandii" Weroniki Murek w reżyserii Uny Thorleifsdottir, a także "Helgim, synem Jóna" Tyrfingura Tyrfingssona w reżyserii Marty Streker, wyłonionej do realizacji w ramach otwartego naboru.
W repertuarze znajdują się spektakle doceniane na przeglądach i festiwalach. Tylko w ciągu ostatnich lat „Samotność pól bawełnianych” w reżyserii Radosława Rychcika była prezentowana na kilkunastu przeglądach i festiwalach, m.in. w Portland, Los Angeles, Seattle, Vancouver, Santiago de Chile, Nowym Jorku, Berlinie, Créteil, Nancy, Seulu, São Paulo, Rio de Janeiro; w Polsce – m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia (2009) i Open’er Festival (2016).
Spektakle Jolanty Janiczak i Wiktora Rubina, zrealizowane w Kielcach były prezentowane i doceniane na Boskiej Komedii ( „Caryca Katarzyna”, „Joanna Szalona; Królowa”). Sukcesy odnosiły spektakle reprezentujące kielecką scenę na Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku („Hamlet” Rychcika, „Poskromienie złośnicy” Katarzyny Deszcz).
W sezonie teatralnym 2016/17 spektakl „Harper” Simona Stephensa w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego był z powodzeniem prezentowany na 37. Warszawskich Spotkaniach Teatralnych, 25. Olsztyńskich Spotkaniach Teatralnych, na 3. Festiwalu Nowego Teatru w Rzeszowie. Do 28. edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej w 2018 roku zakwalifikowały się aż trzy kieleckie produkcje: „1946” Tomasza Śpiewaka w reżyserii Remigiusza Brzyka (prezentowany też m.in. na 11. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia w Krakowie, 17. Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy: Nie/Podległa czy 38. Warszawskich Spotkaniach Teatralnych), „Rasputin” Jolanty Janiczak w reżyserii Wiktora Rubina oraz „Ciemności” inspirowane Jądrem ciemności Josepha Conrada Pawła Demirskiego w reżyserii Moniki Strzępki (pokazywane też podczas 13. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port w Gdyni).
Współprace i projekty
Wiele spektakli koprodukowanych jest z teatrami z całej Polski, np. warszawskim Nowym Teatrem, Teatrem Syrena, Teatrem IMKA, Teatrem Łaźnia Nowa w Krakowie. Jesteśmy również otwarci na współpracę z instytucjami europejskimi, czego efektem jest Kielecki Międzynarodowy Festiwal Teatralny odbywający się jesienią od 2017 roku, podczas którego gościliśmy teatry z: Francji, Grecji, Hiszpanii, Litwy, Niemiec, Słowenii i Węgier.
Instytucja prowadzi także szerokie działania poza- i okołoteatralne. W ramach edukacji teatralnej dzieci i młodzieży Teatr organizuje spektakle szkolne oraz lekcje teatralne przeznaczone dla uczniów szkół podstawowych i średnich. Dla studentów uczelni wyższych oragnizowane są premiery studenckie, podczas których młodzi ludzie mają okazję do rozmów z artystami po spektaklach. Teatr Żeromskiego włącza się w projekty kulturalne i edukacyjne organizowane na poziomie lokalnym i ogólnopolskim (Narodowe Czytanie, Europejskie Dni Dziedzictwa, Dni Otwarte Funduszy Europejskich, Dzień Teatru Publicznego). Wdrażamy działania miękkie w ramach zadania „Przebudowa zabytkowego Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach na potrzeby zachowania dziedzictwa kulturowego i poszerzenia działalności kulturalno-edukacyjnej” dofinansowanego z Funduszy EOG. Są to: mikrospektakle z cyklu Czytaj [ʐɛrɔmskʲi], wystawy artystyczne w Galerii Foyer, spotkania Musimy porozmawiać, program Niania w teatrze, zakulisowe spotkania w teatralnej restauracji, spektakle dostępne dla osób niesłyszących i niewidzących, przedstawienia z napisami w języku angielskim i ukraińskim, prelekcje przed wybranymi spektaklami dla dzieci i młodzieży szkolnej, oferta dla szkół Warsztaty na zamówienie, warsztaty aktorskie, zwiedzanie siedziby z rysem historycznym i wiele innych.